انواع خیار فسخ
چند نوع خیار فسخ وجود دارد که ما در این مقاله به ۴ نوع از انواع خیار فسخ می پردازیم.
حق فسخ و برهم زدن قرارداد توسط طرفین معامله خیار فسخ نامیده می شود.
خیار غبن
طبق ماده ۴۱۶ قانون مدنی:
“هر یک از متعاملین که در معامله غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن می تواند معامله را فسخ نماید”
کلمه غبن به معنی فریفتن،گول زدن و زیان وارد کردن آمده است.
غبن فاحش یعنی غبن عرفا قابل مسامحه نباشد که معیار عرف، غبن به مقدار یک پنجم قیمت یا بیشتر است.
چند نکته مهم…
– اگر فرد مغبون در هنگام معامله از قیمت اصلی مورد معامله با خبر باشد و با این وجود معامله کند، خیارغبن به او تعلق نمی گیرد.
– برای تعیین میزان غبن، ملاک ارزش مورد معامله در زمان عقد است و نمی توان ارزش زمان فسخ را ملاک قرار داد.
– در صورتی که فرد متضرر با دریافت مبلغی به ارزش تفاوت قیمت راضی شود، خیار غبن باطل خواهد شد.
خیار تدلیس
یکی دیگر از انواع خیار فسخ خیار تدلیس می باشد که طبق ماده ۴۳۸ قانون مدنی:
“تدلیس عبارت از عملیاتی است که موجب فریب طرف معامله شود به نحوی که معامله کننده بر اثر آن عملیات نسبت به انجام عقد راغب گردد.”
خیار تدلیس، اختیار فسخ معامله توسط مشتری زمانی که به فریب فروشنده در زمان عقد آگاهی یابد.
همچنین اختیار فسخ معامله توسط فروشنده زمانی که به نیرنگ مشتری در پرداخت ثمن مطلع گردد.
خیار عیب
ماده ۴۱۶ قانون مدنی:
“اگر بعد از معامله معلوم شود که مبیع معیوب بوده خریدار مختار است در قبول مبیع معیوب با خذ ارش یا فسخ معامله.”
در صورتی که معامله ای انجام شود و پس از آن مشتری متوجه عیب مورد معامله شود،خریدار مختار به انجام موارد زیر می باشد.
می تواند ما به تفاوت ارزش مبیع سالم با مبیع معیوب را دریافت کند ویا اینکه معامله را فسخ کند.
دو نکته مهم:
- عیب در صورتی عیب شناخته می شود که در” عرف معاملات “آن را یک عیب بدانند.
- اگر شما در زمان عقد متوجه عیب شده باشید یا پس از عقد عیب به وجود بیاید، خیار عیب باطل است.
خیار شرط
یکی دیگر از انواع خیار فسخ خیار شرط است که بنا بر ماده ۳۹۹ قانون مدنی:
“در عقد بیع ممکن است برای بایع یا مشتری یا هردو یا اشخاص ثالث اختیار فسخ معامله در مدت معین شرط شود.”
زمانی که معامله ای صورت می گیرد، می توان در قرارداد برای مشتری،فروشنده یا هردو و حتی شخص ثالث اختیار فسخ گذاشت.
نکته بسیار مهم این است که باید در قرارداد مدت خیار شرط معین باشد.
شخص دارنده خیار شرط فقط در مدت تعیین شده اختیار فسخ دارد .
