خیار فسخ
در موارد حقوقی به حق فسخ و برهم زدن قرارداد توسط طرفین معامله خیار فسخ می گویند.
در این مقاله به سه نوع خیار فسخ می پردازیم.
- خیار رویت
- خیار تخلف وصف
- خیار تخلف شرط
خیار تخلف وصف:
طبق ماده ۴۱۰ قانون مدنی:
“هرگاه کسی مالی را ندیده و آن را فقط با اعتماد به توصیف خریداری کند اگر بعدا آن را فاقد آن اوصاف دریابد می تواند بیع را فسخ کند و همچنین خریدار مبیع را دیده باشد ولی بایع با اعتماد به توصیف مبیع آن را فروخته باشد و سپس معلوم شود مبیع دارای اوصافی غیر از آنچه قبل از معامله بیان شده یعنی دارای اوصافی بهتر بوده است بایع می تواند معامله را به استناد خیار تخلف وصف منحل سازد.”
به زبانی ساده تر…
اگر مشتری مالی را بنا بر اوصاف فروشنده خریداری کره باشد و پس از معامله در یابد که مورد معامله فاقد اوصاف و ویزگی های گفته شده است می تواند معامله را فسخ کند.
بر عکس این حالت زمانی است که مشتری مورد معامله را بهتر از اوصاف گفته شده توسط فروشنده می یابد.
در این صورت خیار تخلف وصف برای هردو طرف می باشد.
خیار تخلف وصف نیز فوری می باشد و پس از رویت باید اقدامات لازم صورت بگیرد تا زایل نشود.
خیار تخلف شرط:
طبق ماده ۲۳۴ قانون مدنی شرط مندرج ضمن عقد به سه قسم تقسیم می شود
شرط فعل:حق فسخ در صورت انقضا مدت زمان تعیین شده و عدم انجام شرط(ماده ۲۴۰ قانون مدنی)
شرط صفت:اگر صفتی ضمن عقد معامله در خصوص مورد معامله شرط شود و پس از معامله معلوم شود مورد معامله فاقد صفت مذکور بوده است، می توان معامله را فسخ کرد.
شرط نتیجه: شرط کردن نتیجه و در صورت حاصل نشدن آن خق فسخ خواهد داشت.
خیار رویت:
طبق ماده ۴۱۳ قانون مدنی:
“هرگاه یکی از دو طرف معامله مالی را سابقا دیده باشد و با اعتماد بر رویت سابق معامله کند و بعدا معلوم شود که مال مزبور اوصاف سابق را از دست داده است، اختیار فسخ معامله را دارد.”
طبق این قانون اگرشخصی مالی را با اطمینان به رویت در گذشته خریداری نموده و پس از معامله، به عدم مرغوبیت مبیع نسبت به زمان رویت پیببرد، می تواند معامله را فسخ کند.
عکس این حالت نیز ممکن است بنابراین خیار رویت منحصرا برای مشتری نیست و میتوان برای فروشنده هم حق فسخ قائل شد.
خیار رویت فوری می باشد و پس از علم به آن باید پیگیری شود در غیر اینصورت زایل است.
