دیه چیست؟
در این مقاله می خواهیم درباره دیه و انواع آن اطلاعاتی بدست آوریم.
در دین اسلام و در قوانین کشور( قانون اساسی ) که نشئت گرفته از قرآن می باشد، موضوع دیه یا خون بها اهمیت فراوانی دارد.
خون بها جبران ضرر و آسیبی است که به جان یا جسم شخصی وارد می شود.
پس در این مقوله به نوعی بحث حق الناس مطرح می شود.
درنتیجه ی این موضوع، به اهمیت پرداخت دیه در دین اسلام و قانون اساسی کشور پی می بریم.
هرکسی که از قصد و یا غیر عمد موجب لطمه به جان، جسم و یا روح شخص دیگری شود، ملزم به جبران آن می باشد.
حال ممکن است جبران خسارات وارده بر افراد، همراه با قصاص بوده و یا به پرداخت خون بها اکتفا شود.
خون بها بسته به نوع خسارت وارد شده و عمل انجام شده، می تواند به عنوان مجازات اصلی در نظر گرفته شود.
در شرایط دیگر ممکن است فرد به جای اعدام و قصاص، به پرداخت خون بها محکوم شود.
بد نیست با ارجاع به ماده ۴۴۵ قانون مجازات اسلامی، با تعریف دقیق خون بها آشنا شده سپس انواع آن را ذکر کنیم:
«دیه مقدار مال معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هرجهت قصاص ندارد، مقرر شده است.»
انواع دیه
مطابق قانون مجازات اسلامی، در دسته بندی انواع خون بها با چهار قسمت روبرو می شویم:
- قتل
- اعضای بدن
- منافع اعضا
- جراحات
دیه قتل:
برای خون بهای قتل باید یک دیه کامل را پرداخت نمود.
قوه قضاییه مسئول تعیین نرخ خون بها می باشد که هر ساله توسط آن ها اعلام و به اطلاع عموم می رسد.
دیه اعضا بدن:
در خصوص جوارح و اعضای بدن، مبالغ متفاوتی برای هر کدام از آن ها در نظر گرفته شده است.
خون بهای اعضایی مانند ستون فقرات، گوش، مو، گردن، دست و پا، گردن و غیره.
برای آگاهی از مقدار خون بها هر کدام از آن ها به قانون مجازات اسلامی ارجاع شود.
نکته ی مهمی درخصوص دیه اعضای بدن وجود دارد که لازم است آن را بدانیم.
اینکه از بین بردن عضوی از بدن که زوج نباشد و فقط یکی از آن وجود داشته باشد، شامل خون بهای کامل می شود.
ولی به عضوی که زوج بوده و یکی از آن ها از بین رفته است، نصف آن تعلق می گیرد.
بدیهی است که در صورت از بین بردن هر دو عضو، بایددیه ی کامل را پرداخت شود.
منافع اعضا و جراحات
دیه منافع اعضا:
ممکن است بر اثر وقوع یک جرم یا اتفاقی غیر عمد برخی از حواس شخص آسیب دیده مختل شود.
در این مورد مجددا گوش را مثال می زنیم.
به گوش شخصی آسیب وارد می شود اما خود گوش از بین نمی رود بلکه شنوایی آن مختل شده و یا از بین می رود.
خون بها منافع اعضا مشمول همچین مواردی می باشد.
در قانون مجازات اسلامی مواردی همچون خون بها بینایی، شنوایی، عقل، بویایی و خون بها صوت و گویایی ذکر شده است.
دیه جراحات:
همانطور که از اسمش پیداست، شخصی که در اثر جنایتی دچار جراحت می شود، مشمول دریافت خون بها جراحات می باشد.
جراحاتی از قبیل زخم، کبودی، خراش، پارگی و غیره.
مواد ۷۰۱ تا ۷۰۷ قانون مجازات اسلامی به ذکر موارد دیه جراحات پرداخته است.
