شرایط قیمومت
دو نظر درباره ویژگی ها، شرایط قیمومت و مشخصات اشخاصی که واجد صلاحیت قیمومت هستند وجود دارد. صفات باطنی مشتمل بر حسن شهرت وثاقت و امانت داری و فقدان سابقه ارتکاب جرایم به ویژه جرایم مالی و اخلاقی است. البته باید خاطر قاضی را از سپردن اموال و مصالح محجور به او آسوده کند.
صفات صوری با توجه به حکم قانون دو دسته از اشخاص است:
دسته اول : طبق بند ۲ ماده ۱۲۳۱ قانون مدنی
اشخاصی که نمی توانند قیومیت کنند
- کسانی که خود تحت قیومیت و ولایت دیگری هستند.
- کسانی که به جرمی محکوم شده باشند کسانی که نمی توانند این وظیفه را برابر مقررات قضایی به عهده بگیرند (یعنی منع مطلق از تصدی دارند) مانند محکومان قطعی به مجازات جرایم سرقت، اختلاس، خیانت در امانت و کلاهبرداری هستند.
- اشخاصی هستند که مشهور به فساد اخلاقی، اشخاص طرف دعوا با محجور، اقارب طبقه اول او هستند همینطور اشخاصی که قبلا به واسطه فقدان صلاحیت برای سمت قیومیت حکم دادگاه را از دست داده باشند.
- اشخاصی که نسبت به تصدی (مسئولیت قیومیت را پذیرفتن) وظیفه قیومیت، منع نسبی دارند اشخاص ورشکسته هستند که اقدامات مربوط به تصفیه ورشکستگی آنها انجام نشده باشد.
- کسی که خود یا اقرباء طبقه اول او دعوائی بر محجور داشته باشد.
زنی که با مانع رضایت شوهر روبرو باشد نیز نمی تواند قیومیت را عهده دار باشد. منع زن از قیومیت شاید به واسطه لزوم محاسبات و دخل و خرج مالی باشد. اما این شرط با توانمندی و حقایق امروز نسبت به زنان سازگار نیست.
شرایط قیمومت
- طبق قانون اسلام اگر طفل صغیر مسلمان است قیم نیز باید مسلمان باشد زیرا کفار نمی توانند قیم یک فرد مسلمان باشند.
- قیم باید عاقل، بالغ، بصیر و آگاه باشد.
- قیم باید دارای شایستگی اخلاقی و اهلیت کامل و قابل اعتماد باشد.
اجرتی برای قیم
تقاضای اجرت برای قیم جایز است؛ قیم می تواند برای انجام وظیفه قیمومیت اجرت متعارفی را دریافت کند. دادستان از اموال محجور به عنوان اجرت برای قیم برداشت می کند.
- کیفیت و کمیت کار قیم در اداره امور اموال و مراقبت از شخص محجور
- وضع محلی که اقامتگاه محجور در آنجا واقع است و امور قیومیت در آنجا انجام می شود.
- درآمد محجور
معاملات قیم از سوی مولی علیه
قیم برای بعضی از معاملات باید از مولی علیه اجازه دریافت کند و برای بعضی دیگر نیازی نیست. قیم بعضی از معاملات را نمی تواند انجام دهد یعنی برای او ممنوع است به طور مثال معامله قیم و محجور اگر مورد معامله انتقال اموال باشد. برای جلوگیری از سو استفاده قیم اینگونه معاملات به طور کامل منع شده است به علاوه قیم نمی تواند از اموال محجور، مالی را به عنوان هبه بدهد.
معاملات ذیل ممکن است به ضرر و زیان محجور باشد باید دادستان اجازه دهد.
- فروش اموال غیر منقول
- رهن اموال غیر منقول محجور
- معامله ای که در نتیجه آن قیم مدیون به مولی علیه شده باشد.
ملائت قیم شرط تصویب و اجازه دادستان است.
- وام گرفتن برای محجور بدون نیاز و ضرورت
- صلح
