عزل قیم

در موضوع قیمومت چندین سوال وجود دارد و آن این است که:  آیا امکان عزل قیم وجود دارد؟ موارد عزل قیم چیست؟ چه کسانی می توانند درخواست عزل قیم دهند؟ انعزال قیم چگونه است؟

در این مقاله قصد داریم به جواب این سوالات بپردازیم با ما همراه شوید.

در مقاله قیمومت گفته شد که فرد محجور نیاز به قیم دارد، این قیم در الویت اول ولی قهری یعنی پدر و جد پدری خواهد بود. در صورت نبود ولی خاص انتخاب نکردن وصی از سوی آن ها، دادگاه قیم را برای اداره امور مالی انتخاب می کند. دادگاه به دلیل سنگین بودن وظیفه تنها به یک فرد با صلاحیت و شایستگی و امانت دار این مسئولیت را می سپارد. زمانی که شخص صفات خود را از دست داده باشد یا در برخی مسائل وظیفه خود را انجام ندهد قیم عزل می شود.

موارد عزل قیم

طبق ماده ۱۲۴۸ قانون مدنی

۱) اگر معلوم شود که قیم فاقد صفت امانت بوده و یا این صفت از او سلب شود.

۲) اگر قیم مرتکب یکی یا چند جرم ذیل شده و به موجب حکم قطعی محکوم گردد: ‌سرقت، خیانت در امانت، کلاه برداری، اختلاس، هتک ناموس، منافیات عفت، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگی به تقصیر یا تقلب.

۳) اگر قیم به علتی غیر از علل فوق محکوم به حبس شود و بدین جهت نتواند امور مالی مولی ‌علیه را اداره کند.

۴) اگر ورشکسته اعلان شود.

۵) اگر عدم لیاقت یا توانائی قیم در اداره اموال مولی‌ علیه معلوم شود.

۶) در موارد مواد ۱۲۳۹ و ۱۲۴۳ و ۱۲۴۴ با تقاضای مدعی‌العموم.

دیگر موارد عزل قیم

طبق ماده ۱۲۴۹ قانون مدنی

اگر قیم مجنون یا فاقد رشد گردد منعزل می شود.

طبق ماده ۱۲۵۰ قانون مدنی

هرگاه قیم در امور مربوطه به اموال مولی علیه یا جنحه یا جنایت نسبت به شخص او مورد تعقیب مدعی العموم واقع شود. محکمه به تقاضای مدعی العموم موقتا قیم دیگری برای اداره اموال مولی علیه خواهد کرد.

طبق ماده ۱۲۵۱ قانون مدنی

هرگاه زن بی شوهری حتی مادر مولی علیه که به سمت قیمومت معین شده است اختیار شوهر کند باید مراتب را در ظرف یک ماه از تاریخ انعقاد نکاح به دادستان حوزه اقامت خود یا نماینده او اطلاع دهد. در این صورت دادستان یا نماینده او می تواند با رعایت وضعیت جدید آن زن تقاضای تعیین قیم جدید و یا ضم ناظر کند.

طبق ماده ۱۲۵۲ قانون مدنی

در مورد ماده قبل اگر قیم ازدواج خود را در مدت مقرر به مدعی العموم یا نماینده او اطلاع ندهد مدعی العموم می تواند تقاضای عزل او را داشته باشد. قیم حتما سالی یک مرتبه حساب تصدی خود را به مدعی العموم یا نماینده او بدهد. هرگاه ظرف یک سال از تاریخ مطالبه مدعی العموم حساب را نپردازد، به تقاضای مدعی العموم معزول خواهد شد.

حکم عزل قیم یک حکم تأسیسی خواهد بود.

به این معنا که ناظر بر آینده است، این حکم مربوط به اعمال آینده خواهد بود و ارتباطی به احکام قبل عزل ندارد. اعمالی که در آینده انجام می شود درست نخواهد بود اما اعمال پیش از حکم عزل صحیح و نافذ خواهد بود.

۳ شخص که می توانند درخواست عزل قیم را دهند

• خود محجور ممیز اعلام به دادستان
• هر ذی علاقه ای با اعلام به دادستان
• دادستان ضمن اعلام به دادگاه

انعزال قیم چگونه است؟

در صورت فوت قیم، قیمومت او عزل خواهد شد. طبق ماده ۱۲۴۹ که در موارد فوق ذکر شده است.

اگر شخص قیم مجنون یا دیوانه شده باشد یا فاقد رشد عقلانی شده باشد توانایی منعزل شدن قیم را دارند. منعزل شدن با وجود شرایط ذکر شده خود به خود صورت می گیرد در این شرایط نیاز به حکم دادگاه نیست. حکم انعزال قیم یک حکم اعلامی خواهد بود. اگر شخص قیم دیوانه شود بدون حکم دادگاه معنزل خواهد شد پس تمام اعمالی که در مدت محجور شدن و دریافت حکم انعزال رخ دهد، باطل است.