فسخ نکاح و تفاوت آن با طلاق

در فقه زمانی که بنا بر دلایلی ازدواج موجب زیان یکی از طرفین می شود، برای سهولت ادامه زندگی، تحت شرایطی می توان ازدواج را فسخ نمود به این عمل فسخ نکاح گفته می شود. شاید در نگاه اول به دلیل مصلحت خانواده و استمرار و دوام آن نتوان ازدواج را فسخ کرد اما این چنین نیست. قانون برای جلوگیری از زیان های وارد شده به همسر موارد فسخ نکاح را صراحتا اعلام کرده است.

اول از همه می خواهیم به قوانین موجود درفسخ نکاح بپردازیم.

طلاق بافسخ نکاح تفاوت دارد که در ادامه تفاوت های این دو را به شرح نظرتان می رسانیم.

قوانین فسخ نکاح:

• فسخ نکاح نیاز به رضایت طرفین ندارد و دارنده حق فسخ می تواند آن را به صورت یک طرفه انجام دهد.
• حق فسخ نکاح قابل اسقاط است.(می توان آن را نادیده گرفت)
• خیارفسخ نکاح فوری است و به محض علم به وجود شرایط فسخ، اگر آن را فسخ نکند اختیار او از بین می رود.
• هم فسخ هم طلاق باعث از بین رفتن عقد نکاح می شود.
• فسخ کننده باید بالغ و عاقل باشد و شخصی که این شرایط را ندارد نمی تواند نکاح را فسخ کند.

۶ مورد فسخ نکاح برای مرد:

طبق ماده های ۱۱۲۳ و ۱۱۲۴ و ۱۱۲۶ قانون مدنی اگر در زمان ازدواج، مرد بدون داشتن آگاهی از موارد زیر با زن ازدواج کند، حق فسخ دارد:

1. قرن: استخوانی است در فرج که مانع جماع می‌گردد.
2. جذام: بیماری خوره.
3. برص: نوعی بیماری پوستی‏ که بر اثر آن لکهای معمولاً بزرگ سفید یا سیاه در بدن پدید می ‏آید.
4. افضاء: یکی شدن مجرای بول و حیض را اِفضاء می‌گویند.
5. زمین‌گیری
6. نابینایی از دو چشم.

نکته: اگر به وسیله عمل بتوان موارد فسخ را از بین برد اختیار فسخ نکاح ساقط می شود.

موارد فسخ نکاح برای زن:

مطابق ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی هرگاه مرد به دلیل وجود شرایط زیر ناتوان از انجام وظایف زناشویی باشد، اختیار فسخ به زن تعلق می گیرد.

1. عنن: ناتوانی مرد در نعوظ به شرط آنکه بعد از گذشت مدت یک سال از تاریخ رجوع زن به دادگاه، رفع نشود.

نکته: عنن در صورتی که پس از عقد ایجاد شود نیز زن را صاحب حق فسخ نکاح می‌کند.

2. خصاء: که عارضه مربوط به اخته شدن مرد است.
3. مقطوع بودن آلت تناسلی.

تنها عیب مشترک که وجود آن برای هریک باعث ایجاد اختیار فسخ نکاح در دیگری می شود جنون است.

موارد دیگری که خیار فسخ نکاح را به زوج یا زوجه می دهد:

• تدلیس یا فریب در ازدواج
• تخلف از شروط صفت

تفاوت بین طلاق و فسخ

• برای طلاق نیاز به اجرای صیغه طلاق و حضور دو مرد عادل می باشد. در حالی که فسخ نکاح فقط به اراده دارنده حق فسخ نیاز دارد.(طبق ماده ۱۳۲ قانون مدنی)

• طلاق در شرایط خاصی درست است (زن در دوران عادت زنانگی یا دوران نفاس نباشد) امافسخ نکاح در این شرایط نیز ممکن است.(ماده ۱۱۴۰ قانون مدنی)

• پیش از طلاق باید حکم از طرف دادگاه صادر شود. ولی فسخ نکاح نیازی به حکم دادگاه ندارد. دادگاه تنها احراز وجود حق فسخ را بررسی می کند.

• طلاق منحصر به وجود نکاح دائم است. امافسخ نکاح در عقد دائم و منقطع امکان پذیراست.(موارد ۱۵۱ و ۱۵۲ قانون مدنی)

• طلاق فقط در اختیار مرد است. در صورتی که فسخ می تواند از سوی مرد و حتی زن صورت بگیرد.

• در طلاق رجعی مرد می تواند در زمان عده به همسر خود رجوع کند. اما در فسخ نکاح برای بازگشت باید نکاح مجدد صورت بگیرد.

• در صورتی که مرد پیش از نزدیکی زن را طلاق دهد، نصف مهریه به زن تعلق می گیرد. در فسخ فقط در صورتی که دلیل فسخ، عنن باشد نصف مهریه به زن تعلق می گیرد و اگر با وجود عدم نزدیکی فسخ صورت بگیرد مهرالمثل به زن تعلق می گیرد.
• اگر بین زوج سه بار طلاق رخ دهد دیگر نمی توانند با هم ازداواج کنند اما کمیت در فسخ نکاح ملاک نیست و هر چند بار می تواند اتفاق بافتد.

آیافسخ نکاح نیاز به ثبت رسمی دارد؟

مطابق مواردی که قبل تر ذکر کردیم فسخ نکاح می تواند به صورت یک طرفه اتفاق بیافتد. فسخ با عمل کردن شخص و لفظ کار او صورت می گیرد اما مانند طلاق باید ثبت رسمی شود. برای این کار باید پس از مراجعه به دادگاه و صدور حکم، آن را در دفاتر ازدواج و یا طلاق به ثبت رساند.