قوانین جرایم پزشکی
بخشی از کتب قانون مجازات اسلامی به تشریح قوانین جرایم پزشکی اختصاص داده شده است. درباره اینکه جرایم پزشکی چیست و چه مجازاتی دارد سخن های فراوانی مطرح شد. اکنون قصد ما از ایجاد این مقاله اشاره به مواد قانونی جرایم پزشکی می باشد. قانون مجازات اسلامی جرایم پزشکی را به پنج دسته ی اصلی تقسیم کرده است.
فاش کردن اسرار پزشکی، صدور گواهی های خلاف واقع، سقط جنین، عدم اخذ برائت و قصور پزشکی.
اگر پزشک هر کدام از موارد بالا را انجام دهد “جرم” انجام داده و در صورت شکایت شاکی، مشمول دریافت مجازات می شود.
فاش کردن اسرار پزشکی
قوانین جرایم پزشکی در خصوص فاش کردن اسرار پزشکی چه می گوید؟
راز پزشکی عبارت است از آنچه که بیمار به پزشک در مورد خودش می گوید. فرقی نمی کند این اطلاعات در برابر سوال پزشک و یا معاینه ی پزشک باشد.
مطابق ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی:
«اطباء و جراحان و ماماها و دارو فروشان و کلیه ی کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه ی خود محرم اسرار می شوند؛ هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس؛ و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شوند.»
اسرار خانوادگی نیز جزء اسرار پزشکی محسوب می شود. تمامی افرادی که با پزشک همکاری دارند هم موظف به حفظ اسرار پزشکی می باشند. به غیر از افرادی که در ماده ۶۴۸ مطرح شد: مسئولیت فاش نمودن اسرار بیمار توسط اطرافیان پزشک، با خود پزشک می باشد.
صدور گواهی های خلاف واقع
قوانین جرایم پزشکی در خصوص صدور گواهی های خلاف واقع چه می گوید؟
یکی از وظایف پزشک در فعالیت های روزمره ی خود، صدور گواهی پزشکی برای بیماران می باشد. مواردی هست که در آن بیمار عذر پزشکی داشته و واقعیت هم بر این موضع دامن می زند. در نتیجه ی این موضوع نیز پزشک موظف است گواهی پزشکی را بر اساس واقعیت صادر نماید.داما در مواقعی پیش می آید که شخص دست به جعل یک گواهی پزشکی می زند و یا پزشک را مجبور به این کار می نماید.
در قانون صدور گواهی ای که بر خلاف واقعیت است جرم محسوب شده و مجازاتی را به همراه دارد.
مطابق ماده ۵۳۸ قانون مجازات اسلامی:
«هرکس شخصا یا توسط دیگری برای معافیت خود یا شخص دیگری از خدمات دولت یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به دادگاه گواهی پزشکی به اسم طبیب جعل کند؛ به حبس از شش ماه تا یک سال یا سه تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
همچنین قانون برای پزشکانی که خلاف واقعیت گواهی صادر می کنند، مجازات سنگین تری را در نظر گرفته است.
مطابق ماده ۵۳۹ قانون مجازات اسلامی:
«هرگاه طبیب تصدیق نامه برخلاف واقع درباره ی شخصی برای معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه یا برای تقدیم به مراجع قضائی بدهد؛ به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
سقط جنین
قوانین جرایم پزشکی در خصوص سقط جنین چه می گوید؟
سقط جنین یکی دیگر از اعمال مجرمانه ای است که قانون آن را در دسته ی جرایم پزشکی قرار داده است.
مواد ۶۲۳ و ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی درباره ی سقط جنین توسط طبیب سخن گفته است.
مطابق ماده ۶۲۳ قانون مجازات اسلامی:
«هرکس به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین گردد به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می شود؛ و اگر عالما و عامدا زن حامله ای را دلالت به استعمال ادویه یا وسایل دیگری نماید که جنین وی سقط گردد؛ به حبس از سه تا شش ماه محکوم خواهد شد مگر اینکه ثابت شود این اقدام برای حفظ حیات مادر می باشد؛ و در هر مورد حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط داده خواهد شد.»
مطابق ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی:
«اگر طبیب یا ماما یا داروفروش و اشخاصی که به عنوان طبابت یا مامایی یا جراحی یا داروفروشی اقدام می کنند؛ وسایل سقط جنین را فراهم سازند و یا مباشرت به اسقاط جنین نمایند به حبس از دو تا پنج سال محکوم خواهند شد؛ و حکم به پرداخت دیه مطابق مقررات مربوط صورت خواهد پذیرفت.»
برائت
قوانین جرایم پزشکی در خصوص برائت چه می گوید؟
برائت درواقع آگاهی ای است که پزشک قبل از عمل جراحی به بیمار و اطرافیان او نسبت به خطرات احتمالی می دهد. با دریافت برائت پزشک نسبت به عواقب، خطرات و عوارض احتمالی درمان مبری می شود. مواد ۶۰ و ۳۲۲ قانون مجازات اسلامی درباره برائت سخن گفته اند.
مطابق ماده ۶۰ قانون مجازات اسلامی:
«چنانچه طبیب قبل از شروع درمان یا اعمال جراحی از مریض یا ولی او برائت حاصل نموده باشد؛ ضامن خسارت جانی یا مالی یا نقص عضو نیست و در موارد فوری که اجازه گرفتن ممکن نباشد؛ طبیب ضامن نمی باشد.»
مطابق ماده ۳۲۲ قانون مجازات اسلامی:
«هرگاه طبیب یا بیمار و مانند آن قبل از شروع به درمان از مریض یا ولی او یا از صاحب حیوان برائت حاصل نماید؛ عهده دار خسارت پدید آمده نخواهد بود.»
قصور پزشکی
قوانین جرایم پزشکی در خصوص قصور پزشکان چه می گوید؟
آخرین دسته بندی کلی از دسته بندی های جرایم پزشکی، قصور پزشکی می باشد. قصور عبارت است از ترک فعل لازم به این معنی که کار و مراقبتی که باید انجام شود، صورت نگرفته است.
نکته مهم این است که بایستی اعمال زیر رخ دهد تا بتوانیم بگویم یک پزشک، قصور پزشکی انجام داده است. اول اینکه پزشک باید مسئولیت مراقبت و درمان بیمار را برعهده گرفته باشد. دوم اینکه پزشک در انجام مسئولیتی که قبول کرده است، تخطی کرده باشد. در آخر نیز تخطی انجام شده موجب شود تا آسیب روانی و یا جسمی به بیمار وارد شود.
تبصره ۳ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی:
«هرگاه بر اثر بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم مهارت و عدم رعایت مقررات مربوط به امری قتل یا ضرب و جرح واقع شود؛ به نحوی که اگر مقررات رعایت می شد، حادثه ای اتفاق نمی افتاد قتل و یا ضرب و جرح در حکم شبه عمد خواهد بود.»
ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی:
«درصورتی که قتل غیرعمد به واسطه بی احتیاطی یا بی موالاتی یا اقدام به امری که مرتکب در آن مهارت نداشته است؛ یا به سبب عدم رعایت نظامات وارد شود مسبب به حبس از یک تا سه سال و نیز به پرداخت دیه؛ در صورت مطالبه از ناحیه ی اولیای دم، محکوم خواهد شد، مگر اینکه خطای محض باشد.»
